Wat houdt goed koopmansgebruik in?
Geplaatst op: 22-03-2024, 11:23:10
U bepaalt zelf aan de hand van de wettelijke regels en de regels die uit de jurisprudentie zijn voortgekomen uw fiscale winst. Vanuit de regels uit de jurisprudentie is het goed koopmansgebruik ontstaan. Aan de hand van deze spelregels bepaalt u dus de fiscale winst maar dan moet u natuurlijk wel weten wat het begrip goed koopmansgebruik inhoudt en waar u op moet letten.
U mag in principe zelf beslissen op welke manier u uw winst bepaalt zolang die manier maar voldoet aan de regels van goed koopmansgebruik, dus bedrijfseconomisch aanvaardbaar is en niet in strijd is met de wet.
Heeft u eenmaal voor een methode gekozen, dan moet u deze methode de volgende jaren ook gebruiken (de bestendige gedragslijn). U mag alleen van methode wisselen als goed koopmansgebruik dit rechtvaardigt en dus niet als het u alleen gaat om een eenmalig belastingvoordeel. De regels van goed koopmansgebruik zijn ontwikkeld in de jurisprudentie en niet te vinden in de wet.
Belastbare winst bepalen
Goed koopmansgebruik omvat de spelregels over hoe de belastbare winst van een onderneming wordt bepaald. Een belangrijk aspect daarbij is wanneer u baten en lasten tot de (jaar)winst kunt rekenen. Het is een dynamisch begrip en heeft zich in de loop der tijd ontwikkeld.
Dynamisch begrip
Het begrip goed koopmansgebruik verandert natuurlijk mee in de tijd. Over het algemeen wordt de invulling van het begrip bepaald door de klassieke bedrijfseconomie tenzij het in strijd is met de belastingwetten of met een algemene strekking of beginsel(en) van de belastingwet. Dit laatste is bepaald in een arrest van de Hoge Raad uit 1957.
De invulling van goed koopmansgebruik is door de jurisprudentie vormgegeven en niet door de wetgever. De twee belangrijkste beginselen van goed koopmansgebruik zijn het realisatiebeginsel en het voorzichtigheidsbeginsel.
Realisatiebeginsel
De achterliggende gedachte van het realisatiebeginsel is dat omzet en kosten moeten worden toegerekend aan de periode waar ze daadwerkelijk betrekking op hebben. De Hoge Raad heeft bepaald dat winstneming uiterlijk moet plaatsvinden in het jaar van levering. U mag dus niet wachten tot het moment dat de afnemer u heeft betaald.
Matchingbeginsel
Onderdeel van het realisatiebeginsel is het matchingbeginsel. Dit betekent dat u kosten zoveel mogelijk moet toerekenen aan de periode waarin de omzet wordt behaald en waar de kosten betrekking op hebben. Betaalt u kosten vooruit, dan mag u deze pas ten laste van het resultaat brengen in het jaar waar de uitgaaf betrekking op heeft. Een ander goed voorbeeld van kosten toerekenen aan de periode waar ze betrekking op hebben is de voorziening groot onderhoud.
Een waardedaling mag u direct ten laste van het resultaat brengen
Voorzichtigheidsbeginsel
Het voorzichtigheidsbeginsel stelt dat verliezen aftrekbaar zijn al zijn ze nog niet gerealiseerd en dat winsten pas verantwoord hoeven te worden als ze gerealiseerd zijn. Kort gezegd houdt dit in dat u een waardestijging op een bedrijfsmiddel pas tot het fiscale resultaat hoeft te rekenen als het bedrijfsmiddel wordt verkocht. Een waardedaling daarentegen mag u direct ten laste van het resultaat brengen.
Afwijking voor afschrijven
Goed koopmansgebruik stelt dat de afschrijvingsperiode van bedrijfsmiddelen wordt gebaseerd op de economische levensduur. Dat is kort gezegd de tijd dat het bedrijfsmiddel van waarde is voor uw onderneming. De wetgever is daarvan afgeweken en heeft maximale jaarlijkse afschrijvingspercentages opgenomen in de wet:
- voor goodwill is dat 10% per jaar;
- voor alle andere bedrijfsmiddelen is dat 20% per jaar.
Praktisch hanteerbaar en controleerbaar
Buiten deze beginselen speelt het eenvoudsbeginsel ook nog een (kleinere) rol. Dit houdt in dat het gekozen systeem praktisch hanteerbaar en controleerbaar moet zijn. Wat dit precies inhoudt kan afhangen van de grootte en aard van uw onderneming.
Welk jaar kosten aftrekken?
Als het over zakelijke kosten gaat, komt natuurlijk de vraag op wanneer die kosten aftrekbaar zijn. Daar zijn in de wet regels voor opgenomen maar hier speelt dus ook het goed koopmansgebruik een rol. Het kan namelijk nogal wat uitmaken in welk jaar u omzet of kosten verantwoordt. De volgende factoren kunnen daar een rol bij spelen:
- Het tarief: als het tarief volgend jaar lager is, zult u de kosten liever dit jaar nog willen meenemen. Stijgt het tarief volgend jaar, dan is het aanlokkelijk om de kosten nog een jaartje uit te stellen.
- Rentevoordeel: dit kan een rol spelen als de rentetarieven wat hoger zijn.
- Verliesverrekening: verliezen zijn voorwaarts negen jaar verrekenbaar met toekomstige winsten. U heeft er als ondernemer belang bij om deze verliezen niet te laten verdampen.
Voorraad moet u waarderen tegen de kostprijs of de lagere marktwaarde
Voorbeelden van goed koopmansgebruik
Ook bij de waardering van balansposten komt goed koopmansgebruik om de hoek kijken. Een aantal voorbeelden van de toepassing van goed koopmansgebruik:
- Voorraad moet u waarderen tegen de kostprijs of de lagere marktwaarde. Dit betekent dat u de inkoopprijs of de productiekosten als waarde neemt, tenzij de verkoopwaarde lager is. U mag zelf kiezen welke voorraadwaarderingsmethode u gebruikt, bijvoorbeeld fifo of lifo, zolang u deze consequent toepast.
- Onderhanden werk moet u waarderen tegen de kostprijs of de lagere opbrengstwaarde. Dit betekent dat u de gemaakte kosten als waarde neemt, tenzij de verwachte opbrengst lager is. U mag zelf kiezen welke methode u gebruikt om het onderhanden werk te bepalen, bijvoorbeeld op basis van het percentage van voltooiing of het percentage van facturering, zolang u deze maar consequent toepast.
- Debiteuren moet u waarderen tegen de nominale waarde of de lagere invorderingswaarde. Dit betekent dat u het bedrag dat u nog moet ontvangen als waarde neemt, tenzij er een risico is dat u dit niet (volledig) krijgt. U moet dan een voorziening vormen voor het verwachte verlies.
Verschil commerciële en fiscale jaarrekening
Voor de commerciële jaarrekening worden bedrijfseconomische inzichten gebruikt terwijl voor de fiscale jaarrekening het goed koopmansgebruik geldt. Voor het opstellen van de fiscale jaarrekening is het van belang om te letten op specifieke fiscaalrechtelijke regelingen en faciliteiten. Zo gaat de commerciële jaarrekening soms nog uit van de actuele waarde van de activa van de onderneming, terwijl als waarderingsgrondslag voor de fiscale winstaangifte de historische kostprijs van de activa wordt gehanteerd.
Een ander voorbeeld van een afwijkende fiscale regel is de beperking van de afschrijving op gebouwen tot de zogenoemde ‘bodemwaarde’ (100% van de WOZ-waarde).
Bron: verdiepingsartikel van 8 maart 2024 op www.rendement.nl